Tez Sunumu Kaç Dakika Olmalı?
Hiçbir detay atlanmadan ve ilgili kılavuz doğrultusunda hazırlanmış ders programı sunum aşamasına geldiğinde gündeme, “tez sunumu kaç dakika olmalı?” Sorusu gelir. Genellikle Powerpoint programı kullanılarak gerçekleşen yüksek lisans ve doktora savunmalarında, yaklaşık olarak birbirine yakın sürede sunum tamamlanır. Güçlü bir savunma hazırlayarak sunumu çok daha kapsamlı hale getirebilirsiniz. Tezin konusu, çalışmanın amacı, önermeler, kullanılan yöntem ile elde edilen bulgular ve literatür taraması, bu bölümde ayrı ayrı İşlenmelidir. Sunumu yapan anlatıcı, hangi programda daha rahat çalışabiliyorsa; o programı kullanabilir. Test sunumunu yürütürken bazı aşamalara çok dikkat etmek gerekir. Bunlar, anket, saha araştırması gibi elde edilen bulguların tablo ve grafikler aracılığıyla aktarılmasıdır. Hesaplamalarda veri ve tabloların çok iyi analiz edilmesi gerekir ve konu anlatılırken kullanılacak ifadeler de çok iyi seçilmelidir. Sunum aşamasında slayt biçiminde de ilerlenebilir, ancak dikkat dağıtıcı cümlelere ve konu harici görsellere yer vermekten kaçınmak gerekir. Tezin varsayımı, çalışmada yer alan temel kavramlar, elde edilen bulgular ve kullanılan metot, kısa cümleler şeklinde alt alta sıralanabilir. Sunumun girişinde mutlaka temel bilgiler yer almalıdır. Şayet sunum Powerpoint programı ile gerçekleşiyorsa, sunum uzunluğu birbirine eşit olmalıdır. Bu işleyiş hem bilgileri kolay toparlamaya yarar hem de verileri karşıya aktarırken kolaylık sağlar. Sunumu devam ettirirken hitap ettiğimiz kitle ile iletişim bağını kopartmamak gerekir. Dikkatlerin sunum üzerinde olup olmadığı belli aralıklarla kontrol edilerek ilerlenirse, çalışma ile ilgili görüşlerin ne olacağını analiz etmek kolaylaşacaktır. Sunum dosyası son aşamada ilgili tez danışmanı ile istişare edildikten sonra tamamlanırsa, isabetli olur. Böylelikle savunmanın istenen düzeyde olup olmayacağı da ortaya çıkacaktır.
Anlatım esnasında sunum metnine birebir bağlı kalarak, sadece kağıt üzerinden okuma yapmak, bir süre sonra ilginin kaybolmasına sebep olur. Dolayısıyla sunum metinlerini önceden çalışarak belli oranda hakimiyet kurmak çoğu yerde dinleyenlerle göz teması kurarak beden dili yardımıyla anlatımı tamamlamak, çok daha etkili bir yöntemdir. Böylelikle dinleyenlerin konuya birebir katılması sağlanacaktır. Düz bir metin okur gibi yapılan sunumlarda başarı elde edebilmek çok zordur. Sunumda kalıp cümleler yerine çalışmayı anlatan ilgi çekici ve merak uyandıran sorularla ilerlemek daha doğrudur. Önemli görülen bilgilerin altını önceden çizerek işinizi kolaylaştırabilirsiniz. Sunum günü gelmeden önce ilgili metin üzerinden birkaç defa tekrar yapmak, sanki, bir kurul karşısında sunum yapıyormuş gibi çalışmak, oldukça yararlıdır. Böylelikle sunum anlatımında ortaya çıkan aksaklıkları görebilirsiniz.
Yüksek lisans tez savunma süreleri genellikle yarım saat ile 1 saat arasındadır. Bu açıklamayı, Tez sunumu kaç dakika olmalı? Sorusu içinde tekrar edebiliriz. Tabii konunun kapsam alanı, kullanılan yöntemler ve hazırlık süreci, sunum süresini değiştirebilir. Bu aşamada görülen ek süre ihtiyacı mutlaka ilgili Jüri üyelerine önceden iletilmelidir. Her akademik metin anlatımında olduğu gibi tez çalışmalarının sunumunda da açık ve net ifadeler kullanılmalıdır. Böylelikle hem konunun içeriği bozulmaz hem de çalışmanın amacı açık bir şekilde anlatılabilmiş olur. Gereksiz maddelerin kullanılması, farklı materyallerin ele alınması, konuyu dağıtma tehlikesi olan grafik ve tablolara başvurmak, sunumu sıkıcı hale getirebilir. Bu nedenle kısa, öz ve amaca uygun hareket etmek gerekir.
Yüksek Lisans Savunması
Yüksek lisans tez savunmasında karşılaşılan sorular, çalışma konusuna göre değişiklik gösterir, ancak bazı sorular hemen hemen her tez savunmasında karşımıza çıkar. Bu sorular öğrencinin tez konusuyla ilgili hakimiyetini değerlendirmek içindir. Örnek olarak öğrenciye, “bu çalışmayı hazırlamak için yararlandığınız birkaç tez örneği verebilir misiniz?” denilebilir, “benzer alanda tez çalışması hazırlamak isteyenlere, birkaç tane tamamlanmış tez çalışması önerebilir misiniz?” “yaptığınız çalışmanın içerisinden bir bölümü çıkarmayı isteseydiniz, bu neresi olurdu ve neden çıkarmak isterdiniz?”
“Tezde kullanılan en önemli 3 kaynak nedir?”
“Bu çalışmanızı tamamlayarak mevcut literatüre ne gibi yenilikler getirmiş oldunuz?”
“Araştırma konunuzu nasıl formüle edebilirsiniz?”
“Tez çalışmanızı tek bir cümle ile anlatmanız gerekseydi, nasıl izah ederdiniz?” “Bu çalışmanın diğer çalışmalardan farkı nedir?”
“Tezinizi hazırlarken etik sorunlar oldu mu, şayet olduysa bu aşamayı nasıl geçtiniz?” İşte bu sorular, tez savunma sürecindeki öğrenciye savunma aşamasında yöneltilen sorulardandır. Bu aşamada çalışma ile ilgili gelecek soruları belirlemek, onların cevaplarına çalışmak, sunum aşamasını sorunsuz geçmeye yardımcı olur. Çalışmayla alakalı tablo ve grafiklerin kısa ve sıkıcı olmadan anlatılması da savunma sürecinde ek fayda sağlayacaktır. Sunum programında kullandığınız slayt geçişlerinin birbiriyle uyumlu ve ahenkli olmasına özen gösterin. Mutlaka vurguladığınız noktaların sunumda olmasına dikkat edin. Slayt akışıyla sunum konuşması da birbiriyle uyum içinde olmalıdır. Sunumun daha etkili ve canlı bir boyuta ulaşmasını istiyorsanız bununla ilgili etkili iletişim tekniklerini inceleyebilirsiniz. Sunumu çok iyi yönetebilmek için yapabildiğiniz kadar prova yapmanızı öneririz. Ön çalışma yapmadan ve ortaya çıkacak aksaklıkları değerlendirmeden, asla sunum aşamasına geçmeyin
Yüksek Lisans Tez Jürisi
Yüksek lisans tez jürisi genellikle Enstitüsü başkanının önerisiyle belirlenip yönetim kurulu tarafından onaylanan kişilerden oluşur. Öğrenci danışmanı, bir başka Yükseköğretim kurumundan gelen akademisyenler, jüri de yer alır. Burada öğrencinin hiçbir tasarrufu yoktur.
Tez Savunmasının Olumsuz Sonuçlanması
Tez savunmasında yeterli kabul derecesine ulaşılamaması, çok sık karşılaşılan bir durumdur. Bu durum, çalışmanın bazı noktalarında teknik hatalar olduğunu gösterir. Projede mutlaka atlanan bölümler bulunuyordur. Bu aşamada yapılması gereken en pratik çözüm, tarafınıza iletilen hatalı noktaları, kısa süre içinde çözerek, Tez projesini ideal hale getirmektir. Süreci tez danışmanı ile ele alarak ve konuya hakim olan farklı uzman görüşlerinden de yararlanarak götürmek, en uygun seçenektir. Tez savunmasının kabul görmemesi, mevcut tez çalışmasının çok daha iyi yapılabileceğinin ifadesidir. Dolayısıyla bu süreci olumsuz anlamamak gerekir. Değinilen düzeltme noktalarını hızla belirleyerek, savunmayı olumlu sürece çevirebilirsiniz.
Genellikle eksik ve konu yönünden yetersiz tez projeleri ret almaktadır. Biten her tez projesini mutlaka tez danışmanı ile değerlendirerek bu sorunların olup olmadığını kontrol etmemiz gerekir. Çünkü çalışma artık ilgili jüri üyelerinin önüne geldiği zaman tez mevcut haliyle değerlendirmeye alınır ve kuruldan ret alırsa bu durum çalışmanın onay alabilmesini oldukça zorlaştırır. Sunum aşamasına kadar kontrolleri aksatmadan ilerlemek ve özgünlük düzeyini yüksek tutmak tez projesinin onay alma ihtimalini artırır. Tez projemizi tamamladıktan sonra ilk değerlendirmeyi kendimiz yapmalıyız. Bu tez hedeflenen amaca ulaştı mı, yöntem ve metotlar kurulun istediği çerçevede mi geliştirildi mi? Bu soruların cevapları bize önemli ip ucu verecektir. Her öğrenci hazırladığı tezin onay alıp almayacağını yüksek oranda bilir. Çünkü çalışma yazılı metine dökülmüştür ve kullanılan kaynakça ile literatür bilgileri ortadadır. Tezin olumsuz bir boyuta düşmesi genellikle gereken belge ve kaynakçaların yeteri kadar kullanılmamasından ileri gelmektedir. Dikkatli ve özen gösterilerek hazırlanan tezi enstitünün kurul üyeleri mutlaka fark edecektir ve çalışma hak ettiği ilgiye ulaşacaktır. Bu konuda hiçbir endişe duymamıza gerek olmadığını söyleyebiliriz. Somut verilerle desteklenmiş, akademik dilde ve bilimsel çerçevede hazırlanmış tez projemizin onay almasından başka daha doğal bir sonuç yoktur.
