İntihal Nedir?
Kelime anlamı itibari ile intihal, bir eserin ya da bir çalışmanın kaynak gösterilmeden başka bir çalışmada kullanılmasıdır. Her alanda karşılaşılan intihal hadiseleri, özetle, İntihal nedir? Sorusuyla araştırılır. Bu olumsuz eylem, genel tanım olarak, hırsızlık suçu kapsamında yer alır. Sık karşılaşılan intihal türleri şunlardır:
- Kaynak göstermeden alıntı yapmak
- Hazırlayanı belli olan ifadeleri tırnak içinde göstermemek
- Bir çalışmayı ya da eseri kendi çalışmasıymış gibi göstermek
- Bir projeyi ya da çalışmayı izinsiz kullanmak.
İntihal suçu, genellikle bilinçli olarak eyleme dökülen bir davranıştır, fakat bazı durumlarda kişi ve kurumlar istemeden intihal hatasına düşebilir. Bu iki sebep, birbirinden kolaylıkla ayrılabilmektedir. Bir konunun intihal tehlikesiyle karşı karşıya gelmesi için mutlaka suçun belgelendirilmesi gerekir. Genele mal olmuş, kamuoyunun gündemine sunulmuş bilgiler ve çalışmalar ile kaynağı ve kökeni belli olmayan anonim eserlerden yapılan alıntılar, intihal olarak değerlendirilmez. Eser sahibi belli olan çalışmalardan yapılan alıntılar, farklı ifadelerle bile anlatılsa, yine de o eser sahibinin ismi belirtilmelidir. Aksi takdirde bu durumda bir intihal olarak değerlendirilecektir. Dünyanın bütün akademik kurumlarında ve bilim enstitülerinde intihal, ciddi bir suç olarak değerlendirilir. Bu suça bulaşan kişi itibarını kaybeder ve saygınlığını yitirir. Gelişen internet teknolojisi ve yazılım çözümleriyle çok daha kolay ulaşılabilen bilgi kaynakları, şüphesiz birçok intihal verileriyle doludur. Akademik bir çalışma ya da tez hazırlayan birinin bu hususa çok dikkat etmesi gerekir. Çünkü istemeden ve bilmeden yararlanılmış bir intihal kaynak, geride aşılması çok güç sorunlar bırakacaktır. Her zaman yeni fikirler bulmak, yeni yöntemler araştırmak, merak ederek bir çalışmayı sürdürmek, en idealidir. Bunu yaşam biçimi olarak kabul eden herkes, intihal tuzağından olabildiğince uzak kalır.
İntihal Önleme Metotları
Eğitim dünyasında ve sanat camiasında büyük tedirginliklere yol açan intihar suçlarını önlemek için her gün yeni arayışlar yürütülüyor. Yapay zeka tabanlı intihal programları, detaylı tarama çalışmaları ve internet destekli raporlama çözümleri kullanılarak, çalışmanın intihal oranı tespit edilebilir. Şunu Unutmamak gerekir ki, bir proje ya da çalışma hazırlanırken yararlanılan bütün kaynakların mutlaka belirtilmesi şarttır, çünkü bilmeden atlanan ya da unutulan bir kaynakçanın tespit edilmesi, o çalışmaya intihal özelliği yükleyecektir. İntihal tespit edilen bir çalışmanın maalesef izahı kabul görmez. Bu nedenle bitirilen her çalışmanın mutlaka bir intihal denetiminden geçirilmesi gerekir. İntihal Önleme Metotları içinde en çok kullanılan turnitin ve iteni teras programları, intihal raporlaması elde etmek istifade edilebilecek kaynaklardır.
Türü ve niteliği fark etmeksizin sahibi belli olan her eser kanunlarla belirlenmiş kurallar çerçevesinde koruma altındadır. Hikaye, senaryo, marka, özgün bir senaryo, şiir, mimari bir eser ve buna benzeyen özgün pek çok eserin kaynak olarak yer aldığı bir çalışma, bu eserlerin kaynağının belirtilerek tamamlanacağı bir sürece sahip olmalıdır.
Kolaya kaçmak, aldatmak, ya da çaresizlik içinde kalmakla başvurulan intihal suçuna, tamamen emek hırsızlığı olduğu için asla ve asla başvurulmamalıdır. Hızla ilerleyen dijital dünyada her şeyin giderek şeffaflaşması, intihar türü suçların çok kısa sürede ortaya çıkmasına da sebep oluyor. Bu nedenle gerek akademik çalışma gerekse sanat ve bilim eserlerine Emek vererek ilerlemek isteyen herkesin ortaya çıkardığı çalışmanın bir başkası tarafından izinsiz olarak alıntılanabileceği unutulmamalıdır. İntihal, gelip geçen, unutulan ve hiçbir değer görmeyen eylemdir. Dolayısıyla, emek vererek, çabalayarak ortaya çıkan her çalışma saygındır, takdir görür.
